Graven in Waalse fiches

Op FamilySearch is een nieuwe pluk scans (meer dan 1,3 miljoen stuks) geplaatst. Het gaat om de zogeheten Waalse fiches, een kaartsysteem dat als index dient voor de DTB's van de Waalse kerken. Het gaat daarbij om protestanten die het dringende advies hadden gekregen om Frankrijk te verlaten. Berucht was de intrekking van het Edict van Nantes.
De Franse koning Henri IV vaardigde in 1598 het Edict van Nantes uit, waarin hij de Hugenoten een zekere mate van godsdienstvrijheid gaf. De protestanten kregen daarmee rechten in een land waar de mensen voornamelijk katholiek waren. Dat ging goed tot 1685, toen koning Louis XIV - bijgenaamd de Zonnekoning - het Edict van zijn voorganger herriep. De rechten van de protestanten werden ingetrokken en ze moesten zich van alles laten welgevallen. Bijvoorbeeld dat er 's avonds op de deur werd gebonsd door een troep soldaten, waarna de mededeling kwam "dat het niet veilig was". Het geschrokken gezin kreeg daarom "bescherming" van enkele soldaten. Tja, die moesten natuurlijk wel onderdak hebben, en drank, en voedsel en... Of de heer des huizes daar maar even voor wilde zorgen.

Vluchten naar het buitenland
Veel Hugenoten ontvluchtten de terreur en ze kwamen in groten getale in de Nederlanden terecht. Voor hun godsdienstoefening konden zij terecht bij de églises Wallonnes (de Waalse kerken of Walenkerken), de gereformeerde kerken waar de voertaal Frans was. De eerste van die kerken was in 1583 al gesticht door Franse vluchtelingen, zie de website van de Pieterskerk in Utrecht.
Van de doop-, trouw-, begraaf- en lidmatenboeken is een uitgebreid kaartsysteem gemaakt. Die index staat dus nu op internet en dat biedt de mogelijkheid om vanuit de luie stoel lekker te spitten in de historische gegevens. De kaartjes zijn eerst geordend op naam en daarna op datum. Bij de alfabetisering wordt gekeken naar het hoofdonderdeel van de naam, iemand die Du Jardin heet, vinden we dus onder de J.

Praktijkvoorbeeld
Ik heb de kaartjes achter elkaar bekeken en als er een bekende naam voorbijkwam, deze meteen genoteerd. Op die manier kwam ik een voor mij onbekend familielid tegen, en wel op dit kaartje:



Dit is de doop van Jean de Caux, zoon van Jacques de Caux en Madeleine le Bouvier, gedoopt op 16 juli 1702. Mooie vondst, gauw noteren, en weer verder bladeren. Een paar fiches verder kwam ik deze tegen:



Dit is de begraafinschrijving van Jean de Caux, op 8 septmeber 1704. Ik moet eigenlijk zeggen de begraafinschrijving van "een" Jean de Caux, want er staat verder geen informatie bij. Maar er zijn gelukkig meer bronnen beschikbaar, zoals de website van het Stadsarchief Amsterdam. Gauw daarheen en de naam Jean de Caux invoeren bij de begraafregisters voor 1811, met jaartal 1704. Met als resultaat: helemaal niets. Dan maar alleen zoeken op jaartal 1704 en achternaam beginnend met een C. Wat blijkt, de begraafinschrijving staat er best wel in, alleen is de achternaam geschreven als de Coux...



Hier dus geen naam van de overledene, maar wel de naam van de vader: Jaqus. Ik durf die twee bronnen wel met elkaar te combineren en heb de begrafenis van de ruim 2 jaar oude Jean genoteerd.

Update: En even verderop komt er een kaartje te voorschijn over een naturalisatie, involge het Edict van 18 juli 1709. Punt, meer niet. Wat zou dat dan weer zijn? Gelukkig brengt het Geheugen van Nederland uitkomst. Weer wat geleerd.