25 februari 2011

De molen(s) van Elburg

Aan de zuidkant van Elburg stonden zo'n 450 jaar geleden drie molens, van het type standerdmolen. Die molens - ook wel staakmolens geheten - konden op de wind worden gezet door het hele molenhuis te draaien rond een centrale staak of standaard. Alledrie de molens zijn inmiddels verdwenen. De eerste legde rond 1700 het loodje, molen nummer 2 was verdwenen voor 1832 en de derde molen is afgebroken in 1896.
Gelukkig is er nog wel een foto van bewaard gebleven, en die is gepubliceerd in het Molenboek, een uitgave van de plaatselijke oudheidkundige vereniging Arent thoe Boecop. Mijn voorouders hebben in de 18e eeuw op die derde molen gewerkt en gewoond, vandaar dat ik er een bijzondere belangstelling voor heb. Het leek me leuk om van die molen een 3D-model in de computer te maken, om dat later te gebruiken in een driedimensionaal model van Elburg en omgeving.
Dat werd dus een paar avondjes driftig ploeteren, aan de hand van de getoonde foto en foto's van andere standerdmolens. Gelukkig zijn er in Nederland nog een paar molens van dat type bewaard gebleven en die zien er bijan allemaal hetzelfde uit. Er zijn natuurlijk wat kleine verschilletjes, maar het basisontwerp is hetzelfde.


Het model is klaar, zoals op de tweede afbeelding te zien is. Omdat het voorbeeld alleen in zwart/wit beschikbaar is (het is tenslotte een foto van meer dan 100 jaar oud) heb ik een beetje moeten gokken voor de juiste kleuren. De kans is natuurlijk groot dat ik er met mijn kleurkeuze helemaal naast zit, maar het resultaat oogt wel prettig, vind ik.
En als de molen in een compleet model is geplaatst, met struikgewas, bomen, huizen en dergelijke er omheen, is het resultaat hopelijk nog levensechter. Het blijft altijd gokken, want in 1560 bestonden camera's nog niet en ook zijn er - voor zover ik dat heb kunnen nagaan - geen schilders geweest die de molen hebben vereeuwigd. Wel is er een gravure uit 1674 waar de molen heel in de verte op staat, maar die is uiteraard ook in zwart/wit.

Wie ideeën heeft voor een betere kleurstelling mag hieronder een reactie plaatsen. Graag zelfs, want mijn fantasie is een beetje uitgeput.

Update: Op internet vond ik een mooi vulpatroon van oude planken, goed bruikbaar voor het aankleden van de molen. Hij wordt nu opeens een stuk "echter". Als je er dan ook nog een dramatische wolkenlucht achter plakt, dan ontstaat het volgende beeld:


Volgende stap is het fatsoeneren van de wieken. Ik denk dat ik de zeilen er maar op zet, want anders moet ik alle tussenruimten van het raamwerk aanbrengen en dat is een helse klus. En smokkelen door er gewoon een patroon van kruisende lijnen op te zetten werkt ook niet, want dan kun je er niet doorheen kijken. Nee, het worden de zeilen.

Update2: De zeilen zitten er op, de wieken zijn gefatsoeneerd en de rest van de molen is ook bedekt met een houtmotief. Ik heb maar weer een screendump gemaakt van de molen voor de imposante wolkenlucht. De foto kan worden vergroot door er op te klikken.

5 opmerkingen:

Jacoba zei

Wat leuk dat je de molen met 3D tot leven hebt geroepen. Fantastisch dat dat allemaal kan tegenwoordig. Ik zou de moed niet opgeven en toch bij schilderijen blijven kijken. Er was natuurlijk toch een trend in die tijd, of schaarste aan materiaal en kleuren. Nou is het gevaar natuurlijk wel groot dat schilders er iets 'moois' van maakten.
Ik vind de molen mooi zoals je hem hebt gemaakt, maar ik begrijp je perfectie daarin wel. Succes!

Gijs Hesselink zei

Mooi gedaan Richard! Helaas heb ik ook alleen z/w afbeeldingen. En ik heb ook ooit iets over molens geschreven: http://gijsgenealog.blogspot.com/2006/07/mijn-molen.html

Richard Keijzer zei

Dank voor de reacties!! Ik zal eens een poging wagen met kaal hout. Dat moet dan wel een stevige soort zijn geweest. Eiken komt in aanmerking, hoewel dat een te lage elektrische weerstand heeft vanwege het looizuur. Ideaal voor blikseminslag. Beukenhout of grenen kan ook. Ik duik de boeken even in. Fruitbomenhout en berken komt denk ik niet in aanmerking. De molen heeft er wel een paar honderd jaar gestaan, dat zegt toch wel wat.

Jacoba zei

Vanavond kom ik bij toeval een foto van een molen tegen in Limburg die er wel een beetje op lijkt:
http://incantoimages.blogspot.com/search/label/Molen%2FMill
Hij staat halverwege de post.

Christian zei

Mooi, Richard. In Sprang-Capelle staat ook nog een standerdmolen, en die is nog regelmatig in bedrijf. Misschien een goed voorbeeld voor je model.