Woordspelletjes in de Sont

Een van mijn voorvaderen heette Harmen Pietersz Swafelstock en hij heeft een aantal reizen gemaakt naar de Oostzee. Elke passage door de Sont - de nauwe zeearm tussen Denemarken en Zweden - werd opgetekend door de Deense douanebeambten. Naam van schipper en de aard van de lading werden opgetekend in dikke boeken, die bewaard zijn gebleven in Kopenhagen. Door een grandioos transcriptieproject zijn de inschrijvingen nu via internet doorzoekbaar.
Hoera dus, maar wel met enige reserves. In eerste instantie vond ik maar een paar vermeldingen, terwijl ik toch vermoedde dat het er meer waren geweest.

Verminkingen
De namen zijn van papier naar internet gebracht, maar daar zitten toch de nodige schakels tussen. Ga maar na:

Schipper zegt zijn naam, al dan niet slissend of verkouden
Douanebeambte schrijft dat fonetisch op
Transcribent leest de naam en typt in wat hij denkt te zien.

Vervolgens loop ik de lijsten op internet na, op zoek naar Swafelstok, Swavelstock of iets wat daarop lijkt. Het blijkt dat mijn fantasie niet helemaal toereikend was om alle varianten te kunnen vinden. De computer biedt uitkomst, door mij te laten zoeken op de lettercombinatie "lst" die in elke verminking voorkomt. En dan krijg je:
Schafelstock (1)
Schaffelstock (1)
Schvafelstork (1)
Schvaffelstock (1)
Schwaffelstock (2)
Schweuellstock (1)
Sekaufelstock (1)
Sevanellstork (1)
Smoffeulstoch (1)
Snofellstoch (1)
Suafelstock (2)
Suagelestoch (1)
Suagelstoch (1)
Suavelstoch (1)
Suavelstock (1)
Suavuelstoch (1)
Suawelstoch (4)
Suegellstoch (1)
Suenelstoch (1)
Suofuelstoch (2)
Suogell stoch (1)
Suogellstock (1)
Suogellstork (1)
Suogelssoch (1)
Suogelstoch (5)
Suogelstock (1)
Suouelstoch (1)
Sveuelstoch (1)
Swaawellstock (1)
Swaffuellstock (1)
Swaffuelstech (1)
Swaffuelstoeck (1)
Swafuelstock (2)
Swawellstoch (1)
Swawellstock (2)
Swawelstich (1)
Swawelstick (1)
Sweuellstork (1)
Swevellssig (1)
Swevellstøck (1)
Sweffelstoch (1)
Sweffuelstoch (1)
Swellstock (1)
Swoffuelstoch (4)
Swogelstock (2)
Swosselstoch (1)
Swoufelstock (1)

En dan heb ik nog alleen maar de namen gedaan die met een "S" beginnen... Afijn het houdt je wel even bezig. De foto boven dit stukje is gemaakt vanaf de veerboot van Helsingör in Denemarken naar Helsingbord in Zweden. Je ziet kasteel Kronborg, van waaruit de Tol in de Sont is afgedwongen tot aan 1857.

Wie zelf wil zoeken in de registers, kan terecht op de speciale website van het project.

Update - 1 Ik bleek toch nog een paar varianten te hebben gemist. En er was nog een extra factor in het spel, want niet alleen Harmen voer naar de Oostzee, zijn broer Hendrik deed hetzelfde. En dus moet ik de hele gevonden lijst Swafelstokken nu in tweeën delen. Een lijstje voor Hendrik en eentje voor Harmen.

Update - 2 Ik was nog een foutmogelijkheid vergeten: bij de transcriptie kan een gegeven in een verkeerde kolom worden neergezet. En zo kan het gebeuren dat het onderwerp van mijn zoektocht niet van Vlieland komt, maar uit:



Update - 3 Inmiddels is het bovenstaande plaatje historisch geworden, want de verkeerde ingave in de database is nu gecorrigeerd. Snel werk van Tresoar, mijn dank daarvoor (dat rijmt).

De lak is zwaarder dan het perkament

De acte van abdicatie, waarmee Beatrix afstand deed van de troon, is voorzien van het Grootzegel van het Koninkrijk der Nederlanden. Een enorme plak zegellak (denk ik) die aanzienlijk zwaarder is dan het medium waarop de akte zelf is neergeschreven. Het Reformatorisch Dagblad publiceerde een foto van de acte, in zijn beschermende hoes, zoals die is overgedragen aan het Nationaal Archief:

Het Nationaal Archief spreekt trots van "het jongste archiefstuk in de collectie". Normaliter worden archiefstukken pas na minimaal 20 jaar overgedragen aan een archief. Maar in de Archiefwet van 1995 is een uitzondering geregeld: de overdracht mag ook eerder plaatsvinden, als beide partijen dat tenminste willen. En die partijen wilden dat inderdaad. Lees hier het hele verhaal over de acte.

Vroeger gebeurde het ook al
Het feit dat een akte lichter is dan de zegels die er aan hangen is niet modern. Vroeger gebeurde dat ook al. In het Stadsarchief Amsterdam kwam ik in Toegang 5054: Archief van de Burgemeesters: charters afkomstig uit de IJzeren Kapel, een akte uit 1487 tegen. Onder inventarisnummer 181 bevindt zich het Privilege van Jacob, aartsbisschop van Uppsala, Koenraad, bisschop van Strängnäs, en hun mederaadsleden van Zweden, waarin zij aan de burgers van Amsterdam het recht van vrijhandel op Viborg en andere steden van Zweden verlenen.
Een hele mondvol voor een mooi charter, behangen met een hele collectie zegels. Mooi om te zien, maar oordeel zelf: