Weg met het metrieke stelsel

Zoals al eerder gezegd ben ik bezig om een 3D-model te maken van het oude pakhuis 'de Wildeboer'. Om dat een beetje goed te doen is het van belang dat je de maten correct hebt, anders wordt het nooit levensecht. Dus: gewapend met een rolmaat zoveel mogelijk opgemeten, opgeschreven en later uitgewerkt.


En dat werd dus helemaal niks. Een grondvlak van zo'n 8.40 meter breed en 22.50 meter lang, met ramen die ongeveer 1.70 meter breed zijn (sommige ongeveer 1.69, andere weer 1.71 of 1.73). Kortom, geen lijn in te ontdekken...
Wat wil je ook met een pand dat rond 1730 gebouwd is, terwijl nog niemand in de Zaanstreek van het metrieke stelsel had gehoord? Niks te metrieke stelsel, er werd gewerkt met voeten. Amsterdamse voeten om precies te zijn, met een lengte van 28,31 centimeter en verdeeld in 11 duimen. Kijk, en toen werden het opeens heel mooie maten. Namelijk een grondvlak van 30 voet breed en 80 voet lang. Met ramen van 6 voet breed en een tussenruimte van eveneens 6 voet. Kijk, dat rekent toch een stuk makkelijker. En hoewel de vakman nog steeds spreekt van duimstok, heeft het ding een verdeling in centimeters, dus daar heb je niets aan.


Het is wel goed voor een mooi plaatje, zie de foto hierboven. Echt goed opmeten was hier toch niet gelukt, omdat het hout in 280 jaar behoorlijk is gaan werken, zodat de balk ruim een centimeter dikker is geworden.
Amsterdamse voeten dus, verdeeld in elk duimen, elk met een lengte van 2,55 centimeter. Die maat vinden we weer terug in de planken waarmee de buitenkant van het pakhuis bedekt is. Stevige stukken hout, met een behoorlijke lengte ook nog. Hoe zouden ze die eigenlijk gemaakt hebben, toen? Antwoord is relatief simpel: in een houtzaagmolen. In molen Het Jonge Schaap, op de Zaanse Schans, zag ik hoe dat ooit gedaan werd. Een hele boom werd verticaal tot planken gezaagd, met een dikte van 1 of 2 duim. En voor balken nog dikker, zie de volgende foto.


Gewapend met de nieuwe kennis ga ik het model verder vormgeven, waarbij er zonder twijfel nog probleempjes komen omdat Google Sketchup niet echt ingericht kan worden op oude maten. De software kent, omdat de bron Amerika is, wel feet en inches, maar dat zijn de standaardmaten van nu, omgerekend 30,48 cm en 2,54 cm.

Philips: Last in, first out

Het NOS Journaal had zojuist een item over de vele ontslagen die gaan vallen bij Philips. Met de opmerking dat dat al geruime tijd voorkomt bij de firma. Met een staatje dat zo'n 25 jaar terugging.
Mooi, natuurlijk, zo'n nieuwsitem, maar niet compleet. Het ontslaan van groepen werknemers was ook al aan de orde in de jaren dertig van de vorige eeuw. Het ging slecht met de economie en er moesten mensen worden ontslagen. Om precies te zijn 2000 man, heel wat voor die tijd. De keus wie er uit moest, was relatief simpel: degenen die het laatst waren aangenomen, vlogen er het eerste uit. Het LIFO-principe dus. Mijn vader kreeg het nieuws te horen via de volgende brief:


die meteen dienst deed als getuigschrift. Lekker makkelijk, want nu hoefde de typekamer maar 2000 vellen vol te tikken, in plaats van 4000. En het was allemaal handwerk, computers bestonden nog niet.
Drie dagen voordat deze brieven werden verstuurd wist de krant Het Vaderland in een klein berichtje nog het volgende te melden: