Overheid dempt Zeeuwse bron!

De overheid moet op de centjes letten en dus wordt er waar mogelijk gesneden in de budgetten. Over wat hier precies "mogelijk" is, verschillen de meningen. De archiefwereld wordt bijvoorbeeld stevig getroffen, met budgetreducties tot 25 procent. En dat zorgt ervoor, dat schitterende archiefbronnen niet ontsloten kunnen worden. Of dat dat heel erg lang gaat duren. Volgens mij een duidelijke indicatie van "ONmogelijk".
Op dit moment loopt de digitalisering van de Sont Tolregisters, een verzameling van 700 in leer gebonden boeken met daarin gegevens van zo'n 1,8 miljoen doorvaarten door de zee-engte tussen Denemarken en Zweden. Het Sonttolproject loopt tenminste, andere projecten komen niet eens van de grond. Het Zeeuws Archief ziet bijvoorbeeld geen financiële mogelijkheden om de Zeeuwse tolregisters te verwerken en te ontsluiten. Het gaat dan om de tol op de scheepvaart op de Schelde, zoals deze kaart uit de Atlas van Blaeu laat zien:


"In Zeeland hadden we een systeem dat vergelijkbaar is met dat van de tolheffing in de Sont", vertelt Albert Meijer, hoofd collectiebeheer van het Zeeuws Archief in Middelburg. De gegevensverzameling beslaat de jaren 1628 tot 1805 en biedt dus inzicht in zo'n 180 jaar maritiem verkeer over de Schelde.
"Deze verzameling is compleet bewaard gebleven, gelukkig, en we zijn bezig om er een transcriptie van te maken met het uiteindelijke doel om er een database van te vormen. Alleen zien we het in het huidige politieke klimaat erg somber in. Voor het werk is een bedrag van 1,3 miljoen euro nodig, maar we durven het niet aan om daar een aanvraag voor in te dienen", verzucht Meijer.


Hierboven een detail van een bladzijde uit de tolregisters. In totaal zijn het er 120.000 en die zijn inmiddels - twee aan twee - op de foto gezet. Volgens Meijer was het maken van die 60.000 foto's het maximaal haalbare qua financiering. Wel heeft het Zeeuws Archief een subsidie aangevraagd bij de Stichting Metamorfoze, het Nationaal Programma voor het Behoud van het Papieren Erfgoed. Hopelijk wordt die aanvraag gehonoreerd.
Een handjevol vrijwilligers is bezig om van dat fotomateriaal een transcriptie te maken. Nu wordt de term "handjevol" vaak beeldend gebruikt, maar in dit geval is het een eufemisme voor het getal 4. Meijer: "Inderdaad maken vier vrijwillers een transcriptie van de tolgegevens. Als we in dit tempo doorgaan, kost het 20 jaar om alle 800.000 doorvaarten te verwerken. Volgend jaar hebben we 10 procent van het totaal gedaan en dan is ook het moment dat de eerste resultaten zichtbaar worden gemaakt. De primeur gaat naar "MAS | Museum Aan de Stroom", dat geheel is gewijd aan de stad Antwerpen en de positie van die stad in de wereld."

Dit verhaal is opgetekend op het symposium "Sound Toll Registers Online - to the test" dat plaatsvond op 28 en 29 oktober 2010 in Tresoar te Leeuwarden.

Mogelijke oplossing:
Tegenwoordig is het via internet mogelijk om een grotere groep mensen te laten werken aan transcripties. De Amerikanen noemen dat graag "crowdsourcing", als een variant op "outsourcing". Het principe is simpel: zet je beeldmateriaal op een publiek toegankelijke plek, creëer een invoermechanisme en laat mensen delen van de transcriptie maken. Omdat internet 24 uur per dag beschikbaar is, kunnen deelnemers aan een crowdsourcingproject actief worden op het moment dat het hen uitkomt. Het project Van Papier naar Digitaal is een voorbeeld van zo'n platform waar beeldmateriaal wordt neergezet en waar mensen de mogelijkheid hebben om transcripties of indexen te maken.

Update
De overheid schrapt 25 procent van zijn bijdrage aan de Regionale Historische Centra, althans dat is het voorstel. Medio december worden de plannen nader besproken. Inmiddels roeren die centra zich. Ik zal proberen hier een lijst met reacties te verzamelen.

Om te beginnen Gelderland, met dank aan Eric Hennekam voor de tip:
"Wie zit te wachten op een archief dat één dag per week open is?"

De provincie Noord-Holland laat in het Haarlems Dagblad weten:
"Enorme korting: Dit is een ramp!"

Vanuit Noord-Brabant komt de volgende rake opmerking:
"Zo word je dan ineens teruggeworpen in de tijd"