Snuffelen in de Sont Tolregisters

Deze week zijn de scans van de Sont Tolregisters online gekomen, wat mij de gelegenheid geeft om onderzoek te doen zonder steeds naar Amsterdam te reizen. Vroeger bekeek ik de films van de registers bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG), wat toch wel een hele onderneming was. Maar nu kan het dus gewoon thuis.
Ik heb eerst mijn voorvader Pieter Velt maar eens getraceerd. Ik wist al dat hij op 13 augustus 1723 de Sont was gepasseerd, komend vanuit de Oostzee. Maar verdere details waren niet bekend. De inschrijvingen in de registers zijn gelukkig geordend naar de nationalisteit van de schippers. Voor de heenreis van Pieter Velt had ik het volgende deel nodig:

Daar staat:
Hollandske Skibe kommer fra Westersøen, ofwel
Hollandse schepen, komend van de Westzee

De Denen maakten verschil tussen de Oostzee, ten oosten van de Sont en de Westzee, uiteraard ten westen van de Sont.
Ik vond de inschrijving van Pieter gedateerd op 13 juni 1723:

De tekst luidt:
135 Pieter Velt af Amsterdam kommer fra ibid, vil til Østersöen med ballast
Fijrpenge 2 wat betekent:
135 Pieter Velt van Amsterdam, komt van idem, wil naar de Oostzee met ballast
Vuurtorengeld 2 [Riksdaler]

Pieter had zijn schip geladen met stenen, om stabiel op het water te liggen tijdens de reis. Hiervoor hoefde niet betaald te worden, hij diende alleen 2 Riksdaler te betalen voor het vuurtorengeld. Dat was een algemene belasting voor schepen. Als bestemming werd slechts de Oostzee opgegeven, wat betekende dat hij diverse havens zou aandoen, op zoek naar handel.
En die handel heeft hij gevonden in Riga, getuige de inschrijving van 13 augustus 1723:


136 Pieter Felt af Hoorn kommer fra Riga vil til Amsterd[am]
med 116 last klapsalt 2 d[ale]r 20 st
20 sstt Tamp 3 d[ale]r 16 st
Fijrpenge 4 d[ale]r

Pieter blijkt dus zaken te hebben gedaan in Riga. Hij kwam uit Venhuizen, vlakbij Hoorn en hij zeilde naar Amsterdam. Met 116 lasten zout en 20... Ja, 20 wat eigenlijk volgens een andere bron had hij masten bij zich, kaarsrechte stammen van de pijnboom. Maar dat haal ik er nog niet uit. Oud Deens is niet een van de talen die ik vloeiend beheers, helaas. Wel moet hij nu dubbel vuurtorengeld betalen omdat zijn schip een waardevolle lading aan boord heeft.

+++update+ Uit Denemarken kreeg ik hulp bij het ontcijferen en het blijkt dat er geen Tamp staat, maar Hamp. En dat is oud Deens voor hennep. De sstt is een bepaalde maat, ik gok op een baal.

Store tak, Kathrine!!

+++update 2+++ Ik kreeg een mail van D. Boone waarin staat dat het klapholt moet zijn en geen klapsalt. Dat zijn gespleten lange stukken eikenhout waar later duigen voor vaten van worden gemaakt. hij had 116 Skik. Een Skik, of Skok, is 60 stuks, dus alles bij elkaar 6960 stukken eikenhout.
En op de onderste regel staat 20 sktt, ofwel 20 scheepsponden Hamp (= hennep). Een scheepspond is 162,5 kilo. Dus aan hennep vervoerde hij 3250 kilo. Best een volgeladen schip, dus.
En de munteenheid van de bedragen is de Sk ofwel de Skilling (uit te spreken net zoals de oude Engelse Shilling).

Hartelijk dank!!