Wat gebeurde er op 30 september 1944?

30 september 1944

Het vechten gaat maar door, met een zwaartepunt rond Arnhem en het rivierengebied. De rest van het land moet maar afwachten hoe dit strijdtoneel zich nu weer zal ontwikkelen. De zuidelijke helft van het land hoopt, dat ze de gewonnen vrijheid zullen behouden. Het noorden hoopt, dat de Duitsers verder teruggedrongen zullen worden...

Wat gebeurde er op 27 september 1944?

27 september 1944

Allengs wordt het steeds duidelijker dat operatie Market Garden, zoals de massale luchtlanding van de geallieerden intern werd genoemd, niet het gewenste effect heeft gehad. Ondergrondse bladen zoals de Klaroen der Bevrijding zullen hun trompetgeschal toch nog heel even binnen moeten houden. Nederland is nog niet bevrijd.

Wat gebeurde er op 26 september 1944?

26 september 1944

Nu, ruim een week na de luchtlanding bij Arnhem, wordt langzaam duidelijk dat de pogingen van de Geallieerden om een bres te slaan in de verdediging van de Duitsers, zijn mislukt. Een klein deel van Nederland is wel bevrijd, maar de rest blijft zuchten onder het Duitse juk.

Ongeveer eenderde van Nederland was bevrijd, zoals uit het volgende kaartje blijkt:

En in het deel van het land dat nog steeds bezet is, gaan de Duitsers als beesten tekeer, zo blijkt uit dit nummer van de illegale krant Trouw.

Wat gebeurde er op 17 september 1944?

17 september 1944

Het was een zondag, en dan niet zomaar eentje. Nee, het was de dag dat de geallieerden massaal in inval trachtten te doen in Nederland. Grote hoeveelheden parachutisten kwamen naar beneden in het kader van de operaties Market en Garden, later vaak aangeduid met de verzamelnaam Market Garden. Die codenamen waren toen alleen bij het oppercommando bekend, de gewone Nederlander hoorde alleen iets over een 'invasie'. De reguliere pers verscheen die zondag niet, maar de illegale bladen wisten niet hoe snel ze het heugelijke nieuws naar buiten moesten brengen. Zoals de Oranje Gids:

En de duikbode (oorspronkelijk gestart als mededelingenblad voor onderduikers) wist het volgende te melden:

Het begin was er, en bijna niemand wist wat er nog voor ellende stond te gebeuren.

Wat gebeurde er op 16 september 1944

16 september 1944

Okee, je kunt als bezettingsmacht natuurlijk blijven ontkennen dat er iets aan de hand is, maar op een gegeven moment zullen toch ook de gezagsgetrouwe kranten iets van het nieuws moeten brengen? Zo baseert de Gooi- en Eemlander zich op 16 september op bronnen rondom de Duitsers om toch het nieuws over een kleine invasie te kunnen melden.

Inmiddels was een klein stukje Nederland al bevrijd, te weten Maastricht en Eijsden. Ik heb voorlopig een kaartje gemaakt, met in groen de bevrijde delen.

Wat gebeurde op 15 september 1944

15 september 1944

Het is een vrijdag en de lucht lijkt te zinderen, hoewel niemand nog het fijne ervan weet. Trouw meldt voorzichtig nieuws, maar houdt enkele slagen om de arm:

Andere ondergrondse bladen hinten ook dat er wat staat te gebeuren, waardoor Nederland in zijn geheel bevrijd zou moeten worden. Maar ook daar is het meer gissen dan keiharde wetenschap. Slechts een paar kleine stukjes van ons land zijn bevrijd, de rest nog niet.

en

De bevolking wordt langzaam voorbereid op een intocht van geallieerde militairen, met een strenge waarschuwing. Het lijkt wel vreemd, dat mensen nog bloemen zouden hebben om naar de bevrijders te werpen als teken van vreugde. En ook vruchten lijken niet erg waarschijnlijk, maar zo staat het er wel.

Wat gebeurde er van 8 - 14 september 1944?

8 september 1944

Het is vrijdag en het eind van een gecompliceerde week nadert. Via de ondergrondse pers krijgen we te horen hoe een en ander zit.

10 september 1944

Gisteren, zaterdag, even geen verslag gedaan van de gebeurtenissen. Vandaag heeft de weerslag van de uitzendingen der BBC gunstig nieuws. De geallieerden komen er aan en als ze hier zijn zal er met Nederlands geld worden betaald, zo staat er.

Later zal blijken dat het geld toch een wat stevig Amerikaans sausje heeft gekregen. Onze koningin in het midden van een dollarbiljet, dat wèl de waarde van een Hollandse gulden vertegenwoordigt.

Vanwege drukke werkzaamheden gisteren geen inschrijving. Vandaar dat we gewoon verder gaan met

12 september 1944

De dag, dat de reguliere - Duitsgezinde - kranten nog even konden palaveren over "De Leider" en wat hij toch allemaal voor mooie inzichten had:

Terwijl de ondergrondse pers nieuws te brengen had dat er echt iets toe deed. Namelijk dat de eerste geallieerde troepen voet op Nederlandse bodem hadden gezet. Het Parool wijdde er zelfs een speciale editie aan.

13 september 1944

De partijen die nog steeds denken dat het "1000-jarige rijk" er zal komen, laten nog even van zich horen. Een praatje voor eigen kring, met dreigementen, verdachtmakingen en dergelijke.

14 september 1944

Wie echter de ondergrondse pers leest, krijgt een heel ander beeld van de situatie. De geallieerden staan voor de poort en het is nog maar een kwestie van tijd voordat grote delen van Nederland bevrijd zullen zijn.