Alles bleef bijna hetzelfde (2)

Bij genealogisch onderzoek zit je geregeld in stoffige archieven, of gekluisterd aan het beeldscherm van de computer. Maar er is ook nog zoiets als veldwerk. Afgelopen week ben ik dat gaan doen, samen met mijn verre neef Giel van der Wal. Wij stammen beiden af van Hette Annes, de stamvader van de familie Hettema. Uit onderzoek is ons gebleken waar de boerderij van de Hettema's heeft gestaan, namelijk in het dorp Goënga onder de rook van Sneek.

Bij vergelijking van de kadastrale kaart uit het begin van de 19e eeuw en de luchtfoto zoals die te zien is op Google Earth is te zien dat de topologie van de omgeving vrijwel niet is gewijzigd in de afgelopen 175 jaar. Zelfs de stukken weiland hebben nog steeds dezelfde vorm. Dit is niet alleen opvallend, het is ook zeer handig voor het vinden van oude details. Ik heb hierover een kort verhaal geschreven dat is geplaatst op de website van het dorp Goaiingea (de Friese schrijfwijze van de naam).

Het maken van een transcriptie

Transcriptie is het woord voor een document dat ontstaat als je een oude akte overschrijft. Trans betekent over en scriptie betekent schrift. Overschrijven dus. Vroeger gebeurde dat allemaal met de hand, later kwam de schrijfmachine in beeld en tegenwoordig doen we het met de computer. Je kunt het origineel natuurlijk naast je toetsenbord leggen, maar het werkt veel eenvoudiger om het origineel eerst te scannen en dan op het beeldscherm te laten zien.

Toen ik hier net mee begon, had ik daar een ingewikkelde methode voor bedacht. Het gescande document werd weergegeven in een tekenpakket, waarvan het window op 2/3 van het scherm was verkleind. De transcriptie werd gemaakt in Word, waarvan het window was verkleind tot 1/3 van het scherm.

Uiteraard ging dit geregeld mis, omdat het scherm van Word te klein was door alle menu's die bleven staan. Op een gegeven moment wees Richard van Schaik me op het programma Transcript, dat gratis van internet kon worden gehaald. Ik heb de software gedownload en dat veraangenaamde het werken bijzonder. In een venster zie je zowel het gescande origineel als de overgetypte tekst. De verhouding tussen de foto- en tekstruimte kan naadloos worden aangepast en ook kan de scan donkerder of lichter worden gemaakt. Klik op de afbeelding en je ziet een vergrote versie.

Deze week heeft de maker van al dit moois, Jacob Boerema, een nieuwe versie van Transcript beschikbaar gesteld. Het pakket draagt versienummer 2.2 en het is hier te downloaden. Ik kan het iedereen aanraden.

Ouwe kranten (1)

Sinds afgelopen dinsdag, 8 mei 2007, heeft Nederland er weer een gratis dagblad bij. Het heet simpelweg "Dag" en hiermee staat de teller nu op vier gratis krantjes per dag. Het wordt 's ochtends een heel geregel voordat ik de trein in kan stappen om naar mijn werk te gaan. Zo moet ik de Spits aanpakken van een vriendelijke meneer en ligt de Metro op me te wachten in een hoge krantenbak. Wil ik vervolgens ook nog een exemplaar van De Pers, dan moet ik diep door de knieën, want hun krantenbak staat op de grond. Het laatste krantje van de vier, Dag, moet uit een stapel die in de hoek op de grond ligt gevist worden. En als het regent zoals vandaag dan is het best even zoeken naar een droog exemplaar.

Zo, dan nog even de krantjes opvouwen en in de tas stoppen en de treinreis kan beginnen. Goed, maar waar blijft nu de genealogische component in dit verhaal? Het is tenslotte een weblog over het zoeken naar de stamboom.

Heel simpel, waar ik in de echte wereld op een gegeven moment genoeg 'ouwe kranten' heb, kunnen het er op internet niet genoeg zijn. De eerste die zijn oude nummers op het web plaatste was De Groene Amsterdammer. Dat voorbeeld werd al snel gevolgd door andere instanties, zoals de Koninklijke Bibliotheek. De leukste site op dit gebied vind ik echter die van Anno, de virtuele leeszaal van de Österreichische Nationalbibliothek. Daar kan een hele serie Duitstalige kranten online bekeken worden. Beslist een bezoekje waard.

Uitstapje naar Berlijn (3)

Zo'n tripje naar het buitenland kan onverwachte gevolgen hebben. Het was de bedoeling dat ik nadere gegevens zou opzoeken van voorvaderen die uit Oost-Pruisen afkomstig waren. Maar omdat ik toch in Berlijn was, heb ik ook van de Berlijnse tak wat info proberen te vergaren. Dat lukte daar niet zo goed, maar thuis des te beter.

Wat was het geval: ik had via een Yahoo!-groep het mail-adres van Monika een medespeurder ontdekt, die bij nader inzien in Berlijn bleek te wonen. Het onderwerp van de mailtjes veranderde heel langzaam van Ost-Preussen in Berlin en toen kreeg ik van Monika een echt gouden tip, te weten de website van de bibliotheek in Berlijn, die een groot aantal adresboeken van die stad in gescande vorm aanbiedt.

De boeken beginnen in 1799 en lopen door tot het oorlogsjaar 1943. Wie voorouders uit Berlijn heeft, moet beslist eens op die site gaan kijken.